معماری بروتالیستی، که اغلب احساسات قوی مانند عشق یا نفرت را برمی‌انگیزد، یکی از بحث‌برانگیزترین سبک‌های معماری دوران مدرن باقی مانده است. «این سبک با بتن خام و نمایان و فرم‌های هندسی جسورانه شناخته می‌شود»، مارک بیتونی، مدیر شرکت معماری Bittoni Architects، می‌گوید. «شما حتماً قبلاً این سبک را در بسیاری از ساختمان‌های فرهنگی و مدنی ساخته‌شده بین دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ دیده‌اید.» با داشتن نمونه‌های بی‌شمار در کشورهای مختلف، این سبک هم از نظر تاریخی اهمیت دارد و هم امروز، به‌ویژه در طراحی‌های مسکونی، همچنان محبوب است.
در این راهنما از landofarchitects، می‌توانید به تاریخچه و تأثیر معماری بروتالیستی بپردازید، واکنش‌های بحث‌برانگیز به این سبک را بررسی کنید، و از ساختمان‌های معروف بروتالیستی در سراسر جهان بازدید کنید.
هنر زمان
معماری بروتالیستی چیست؟
معماری بروتالیستی سبکی از طراحی ساختمان است که در دهه ۱۹۵۰ در بریتانیا و پس از جنگ جهانی دوم توسعه یافت. با تمرکز بر مصالح خام و سازه‌های ساده، این زیبایی‌شناسی در دوران بازسازی پس از جنگ شکل گرفت. گدس اولینسکاس، مدیر شرکت معماری Geddes Ulinskas Architects، می‌گوید: «اگر مدرنیسم درباره صداقت در معماری است، طراحی بروتالیستی درباره صداقت بی‌رحمانه معماری است.» فرم‌ها تا حد امکان ساده و مواد به صورت کاملاً عریان و خام به کار گرفته می‌شوند.
این سبک به‌عنوان پاسخی به نیازهای بازسازی پس از جنگ، استفاده از مصالح قابل دسترس مانند بتن و فولاد را ترجیح داد و به خاطر تأکید بر کاربردگرایی و حذف تزئینات زاید، به نمادی از صداقت در معماری تبدیل شد.
چرا به آن بروتالیسم می گویند؟
اصطلاح بروتالیسم غالباً به واژه فرانسوی béton brut نسبت داده می‌شود که به معنای «بتن خام» است. بسیاری از افراد، از جمله معمار سوئدی هانس آسپلوند، را برای ابداع این اصطلاح در توصیف ساختمان مسکونی آجری ویلا گوث در سال ۱۹۴۹ می‌دانند. با این حال، این نام توسط منتقد معماری بریتانیایی رینر بنهام در مقاله‌ای در سال ۱۹۵۵ در مجله Architectural Review با عنوان «بروتالیسم جدید» به شهرت رسید؛ مقاله‌ای که تلاش کرد تا این سبک نوظهور را طبقه‌بندی و تعریف کند. بعدها، در سال ۱۹۶۹، بنهام کتابی با عنوان بروتالیسم جدید: اخلاق یا زیبایی‌شناسی؟ منتشر کرد.
به گفته مارک بیتونی، «با گذشت زمان، اصطلاح بروتالیسم با این جنبش به‌طور کلی مرتبط شد.» معماران بریتانیایی آلیسون و پیتر اسمیتسون نیز نقش مهمی در گسترش استفاده از این نام داشتند. «در دهه ۱۹۵۰، آن‌ها شروع به استفاده از این اصطلاح برای توصیف رویکرد خود به مدرنیسم کردند، که گذشته‌گرایی و تمایل به تزئینات اضافی در سازه‌ها را رد می‌کرد.»
معماری بروتالیسم پس از پایان جنگ جهانی دوم پدیدار شد و در ابتدا از بریتانیا و اروپا آغاز شد و سپس به دیگر نقاط جهان گسترش یافت. در آن زمان، رویدادها و فلسفه‌های مختلفی به‌طور هم‌زمان باعث شکل‌گیری سازه‌های بروتالیستی شدند. این سبک به نوعی ادامه حرکت جنبش مدرنیسم بود، اما معماران با مجموعه جدیدی از چالش‌ها، به‌ویژه کمبود منابع در دوران پس از جنگ، روبه‌رو بودند. همچنین، معماران جوان‌تر معتقد بودند که مدرنیسم تنها به‌عنوان یک زبان زیباشناختی عمل می‌کند و تلاش داشتند سازه‌هایی خلق کنند که ریشه در عملکردگرایی و بیان عظیم‌تری داشته باشند. به گفته «بیتونی»، “این سبک به‌عنوان رد تزئینات و معماری زینتی پدید آمد و به جای آن بر سادگی و نمایش صادقانه مواد و مصالح تأکید کرد.”
مجموعه مسکونی کارگری لو کوربوزیه، Cité Radieuse، که بخشی از پروژه مسکن اجتماعی Unité d’Habitation این معمار بود، اغلب به‌عنوان محرک اصلی سبک بروتالیسم شناخته می‌شود. این سازه ۱۸ طبقه بتنی که یک مجموعه مستقل است، به عنوان منبع الهام فلسفه بروتالیسم در نظر گرفته می‌شود. به گفته اولینسکاس، “پس از آنکه گروهی از معماران بریتانیایی سبک بروتالیسم را پایه‌گذاری کردند، نویسنده‌ای به نام رینر بنهام با اتصال این جنبش به زیبایی‌شناسی بتن خام، به تقویت آن پرداخت. ساختمان‌های بروتالیستی به عنوان هنر خام یا ابتدایی شناخته می‌شدند.”
فلسفه بروتالیسم چیست؟
به گفته بیتونی، “فلسفه پشت معماری بروتالیسم بر این باور استوار است که طراحی معماری باید عملکرد، صداقت و هدف اجتماعی را در اولویت قرار دهد.” این سبک اغلب با ایده‌های سوسیالیستی و آرمان‌شهرگرایی مرتبط است، که توسط معماران این ساختمان‌ها تبلیغ می‌شد. بسیاری از ساختمان‌های اولیه بروتالیسم پروژه‌های مسکن ارزان‌قیمت بودند که تلاش می‌کردند تا معماری را به گونه‌ای بازآفرینی کنند که نیازهای مدرن را برآورده سازد. او اضافه می‌کند، “این سبک غالباً به دنبال نمایش زیبایی خام مواد مانند بتن است، در حالی که بر عناصر سازه‌ای نیز تأکید می‌کند. ‘تاریکی’ یا ‘سردی’ ادراک‌شده در ساختمان‌های بروتالیستی اغلب نتیجه بیان صادقانه مواد و رد عمدی عناصر تزئینی است، که بازتاب تمرکز طراحی بر عملکرد و زمینه‌های اجتماعی-سیاسی آن دوران است.”
مشکل معماری بروتالیسم چه بود؟
در حالی که بروتالیسم برای چند دهه بسیار محبوب بود، با گذشت زمان نظر عمومی تغییر کرد. بیتونی می‌گوید، “برخی افراد این سبک را بیش از حد سرد و تحمیل‌کننده می‌دانستند.” این موضوع، به همراه تغییرات اقتصادی و سیاسی، به کاهش محبوبیت این سبک کمک کرد.
با این حال، این به معنای ناپدید شدن کامل بروتالیسم نیست. این سبک همچنان امروزه به‌ویژه در طراحی مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتی در طراحی محصولات نیز الهام‌بخش است، مانند خط لوازم حمام کیم کارداشیان. بیتونی اطمینان می‌دهد: “هرچند محبوبیت بروتالیسم در معماری جریان اصلی کاهش یافته است، اما همچنان پیروان و قدردانان قابل توجهی برای این سبک وجود دارد.” بسیاری از معماران همچنان به خلوص فرم، بیان صادقانه مواد و زبان هندسی قدرتمند بروتالیسم در آثار معاصر خود ارجاع می‌دهند.
عناصر و ویژگی‌های تعریف‌کننده معماری بروتالیسم
برای درک بهتر بروتالیسم، آشنایی با عناصری که این سبک را تعریف می‌کنند اهمیت دارد. هرچند این فهرست کامل نیست، به موارد زیر توجه کنید.
چگونه بروتالیسم را شناسایی کنیم؟
“بتن خام یا مصالح سنگی، پالت محدود مواد و استفاده از عناصر ساختمانی بادوام مانند سنگ یا بتن، از ویژگی‌های بارز معماری بروتالیسم هستند,” اولینسکاس توضیح می‌دهد. “نورپردازی معمولاً پنهان و غیرمستقیم است و از منابع مخفی تأمین می‌شود.” اگر می‌خواهید یک ساختمان بروتالیستی را شناسایی کنید، به دنبال عناصر زیر باشید:
- استفاده از بتن خام: یکی از مشخصه‌های اصلی بروتالیسم، نمایان بودن بتن است که بدون پوشش یا تزئینات به کار رفته است.
- اشکال هندسی ساده: ساختمان‌های بروتالیستی معمولاً دارای فرم‌های هندسی واضح و ساده هستند که به‌راحتی قابل شناسایی‌اند.
- بافت‌های خشن: سطوح معمولاً دارای بافت‌های خشن و نامنظم هستند که حس طبیعی و خام بودن مواد را منتقل می‌کنند.
- تأکید بر عملکرد: طراحی این ساختمان‌ها غالباً بر عملکرد و نیازهای اجتماعی تأکید دارد، بدون توجه به زیبایی‌شناسی تزئینی.
- پالت رنگی محدود: اغلب از رنگ‌های تک‌رنگ یا خنثی استفاده می‌شود که به ساده‌گی و صراحت طراحی کمک می‌کند.
- عناصر نمایشی: سازه‌ها معمولاً شامل عناصر نمایشی مانند تیرک‌ها و ستون‌های بزرگ هستند که به وضوح ساختار را نشان می‌دهند.
با توجه به این ویژگی‌ها، می‌توان ساختمان‌های بروتالیستی را به راحتی شناسایی کرد.
نمونه‌های معروف معماری بروتالیسم و معماران
Cité Radieuse اثر لو کوربوزیه
اولین پروژه از مجموعه Unité d’Habitation لو کوربوزیه به‌راحتی یکی از تأثیرگذارترین ساختمان‌ها بر جنبش بروتالیسم است. این سازه بلند در مارسی واقع شده و برای اسکان جمعیت‌های آواره شده بخاطر جنگ طراحی شده است. درون ساختمان ۳۳۷ آپارتمان وجود دارد و همچنین شامل دو خیابان خرید داخلی و یک هتل نیز می‌باشد.
ساختمان شهرداری بوستون اثر کالمن مک‌کینل و نولز
ساختمان شهرداری بوستون که توسط شرکت معماری کالمن مک‌کینل و نولز طراحی شده است، در سال ۱۹۶۸ به‌پایان رسید. از زمان تأسیس، این سازه بازخوردهای بسیار متنوعی دریافت کرده است؛ گاهی اوقات به‌عنوان زشت‌ترین ساختمان جهان شناخته می‌شود و در عین حال، نمونه مهمی از سبک بروتالیسم به شمار می‌آید. طراحی این بنا به‌گونه‌ای شکل گرفته که عملکرد داخلی ساختمان را از طریق حجم‌های خشن بتن در نمای خارجی به نمایش بگذارد.
کتابخانه گایسل اثر ویلیام پریرا
کتابخانه گایسل که بخشی از دانشگاه کالیفرنیا در سن دیگو است، نه تنها شناخته‌شده‌ترین سازه در این پردیس، بلکه یکی از ساختمان‌های بروتالیستی مورد ستایش قرار گرفته نیز به شمار می‌آید. گاهی به طراحی آن به‌عنوان “چراغ” اشاره می‌شود و این ساختمان به خاطر ترکیب بروتالیسم و آینده‌گرایی مورد تحسین قرار می‌گیرد.
شرکت لاستیک آرمسترانگ اثر مارسل بروئر
علاوه بر لو کوربوزیه، مارسل بروئر یکی از شناخته‌شده‌ترین معماران بروتالیسم به شمار می‌آید و ساختمان شرکت لاستیک آرمسترانگ از بهترین آثار اوست. این ساختمان که در نیوهیون، کنتیکت واقع شده، به یک هتل بوتیک تبدیل شد که در سال ۲۰۲۲ افتتاح گردید.
هامونت ۶۷ اثر موشه سافدی
واقع در مونترال، هامونت ۶۷ که یک مجتمع آپارتمانی اثر موشه سافدی است، به‌عنوان پایان‌نامه کارشناسی ارشد این معمار اسرائیلی-کانادایی در دوران تحصیلش در دانشگاه مک‌گیل شکل گرفت. این پروژه شامل ۳۵۴ مکعب بتنی یکسان است که در ترکیب‌های مختلف چیده شده‌اند و هر آپارتمان دارای حداقل یک تراس خصوصی می‌باشد. این پروژه مسکونی به‌دنبال ترکیب مزایای خانه‌های مستقل—مانند باغ‌ها و املاک چندطبقه—با چگالی یک ساختمان آپارتمانی سنتی بود.
تئاتر ملی سلطنتی اثر دنیس لَسدن
این ساختمان که معمولاً به‌عنوان تئاتر ملی شناخته می‌شود، نماد بروتالیسم در لندن است و یکی از شناخته‌شده‌ترین مکان‌های هنرهای نمایشی با بودجه عمومی در شهر به شمار می‌آید. طبیعت تحمیلی بتن مسلح در هر دو جنبه داخلی و خارجی این بنا نظرات متفاوتی را جلب کرده است. یکی از منتقدان مشهور این ساختمان، پادشاه چارلز سوم، که هیچ‌گاه طرفدار معماری مدرن نبوده است، به‌طور معروف در سال ۱۹۸۸ این بنا را به‌عنوان “راهی هوشمندانه برای ساخت یک نیروگاه هسته‌ای در وسط لندن بدون اعتراض کسی” توصیف کرد.
باغ‌های رابین هود اثر آلیسون و پیتر اسمیتسون
زمانی که به طراحی بروتالیسم می‌رسیم، آلیسون و پیتر اسمیتسون از نخستین پذیرندگان و رهبران برجسته این سبک در بریتانیا بودند. پروژه مسکن اجتماعی دیگری به نام باغ‌های رابین هود، یکی از شاخص‌ترین ساختمان‌های این زوج محسوب می‌شود. این سازه که در سال ۱۹۷۲ ساخته شد، با پنل‌های بتنی پیش‌ساخته ساخته شده است. معماران معتقد بودند که شبکه‌های پیاده‌رو مهم‌ترین عنصر یک ساختمان هستند، نه خود ساختمان. باغ‌های رابین هود، با “پیاده‌روهایی در آسمان”، اولین تلاش بزرگ این زوج در راستای این فلسفه بود. از سال ۲۰۱۷، این ساختمان در حال تخریب است.
منبع:
ترجمه و بازنویسی از وبسایت architecturaldigest توسط تحریریه هنر زمان
