ایران قرون وسطی شاهد ظهور برخی از زیباترین شگفتی های هنر و معماری اسلامی بوده است. این شگفتی ها عمدتاً در زمان صفویه، زمانی که اصفهان پایتخت ایران بود، پدیدار شد. معماری ایرانی از 1500 تا 1800، که به عنوان اوایل دوره مدرن شناخته می‌شود، دارای عناصر معماری متمایز مانند طاق‌های نوک تیز، استالاکتیت‌های مجسمه‌سازی معروف به «مقرنس» و گنبدهای پیازی با تزئینات گلدار بود.

کاشی‌های چند رنگ آبی، طلایی، فیروزه‌ای و سفید، فضای داخلی مساجد و کاخ‌ها را به شکل نقش‌های پر پیچ و تاب گل و هندسی و خط عربی با استناد به آیات قرآن می‌پوشاند.

معماری شگفت انگیزی که در آن زمان پدید آمد، تا به امروز، یک منظره دیدنی باقی مانده است. با جذابیت اخروی خود شما را به آسمان ها می برد. بنابراین، بیایید به تصاویر عکاسانی که ماهیت این جذابیت منحصر به فرد را شکار کرده اند نگاه کنیم.

عمر معماری ایرانی چقدر است؟

معماری ایرانی بین 550 تا 330 قبل از میلاد ظهور کرد، یعنی حدود 2750 سال قدمت دارد.

چند نمونه از معماری ایرانی

معماری ایرانی تأثیر عمیقی بر دیگر تمدن های آسیایی از دوران باستان به بعد، از هند و سوریه تا چین داشته است. معماری ایرانی اوج یک پادشاهی عظیم بود که تأثیرات آن را امروزه می توان احساس کرد. با این حال، تعریف اینکه چه چیزی «معماری ایرانی» را تشکیل می دهد، همیشه آسان نیست. چه کسی و دقیقاً چه زمانی آن را شروع کرد؟ اگر می خواهید در مورد معماری ایرانی بیشتر بدانید به خواندن ادامه دهید.

معماری ایرانی از 5 شهر ایران:

1. معماری ایرانی تهران

• کاخ گلستان به معنی کاخ گل‌ها است و اقامتگاه سلطنتی سلسله قاجار بود که در قرن نوزدهم بر ایران حکومت می‌کردند.

2. معماری ایرانی اصفهان

• مسجد جامع اصفهان ، مسجد جامع پایتخت سابق ایران است.

• مسجد شاه که به مسجد امام نیز معروف است، یادگاری از معماری دوره صفویه در ضلع جنوبی میدان مرکزی اصفهان، نقش جهان است.

• مسجد شیخ لطف‌الله یکی دیگر از شاهکارهای معماری دوران صفویه است که ضلع شرقی میدان نقش جهان را نشان می‌دهد.

• بازار اصفهان بازاری تاریخی است که قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد و یکی از بزرگ‌ترین بازارهای خاورمیانه است. در ضلع شمالی میدان نقش جهان قرار دارد.

• عالیقاپو کاخ بزرگ صفویه در ضلع غربی میدان نقش جهان است. نام آن به معنای دروازه امپراتوری است که در ابتدا قرار بود یک درگاه ممتاز برای ورود به حیاط باشد.

• پل الله وردی خان که به پل 33 دهانه یا 33 پل نیز معروف است، طولانی ترین پل روی زاینده رود و یکی از 11 پل دیگر اصفهان است. این بنا در زمان حکومت سلسله صفویه توسط الله وردی خان ساخته شد.

• چهل ستون کاخی است که توسط شاه عباس دوم صفوی برای پذیرایی از مهمانان ساخته شده است. 40ستون اشاره به 20 ستون آن در ورودی است که با انعکاس روی سطح آب استخر جلویی به نظر می رسد دو برابر می شود.

3. معماری ایرانی کاشان

• خانه عباسی یک خانه سنتی بزرگ با شش حیاط است. این بنا در زمان صفویه ساخته شده و نمونه بارز اقامتگاه سنتی کاشان است.

• بازار کاشان: بازاری قدیمی در کاشان است که قدمت آن به دوران سلجوقیان می رسد. شامل تیمچه امین الدوله نفیس است که توسط معمار معروف ایرانی قرن نوزدهم استاد علی مریم طراحی شده است.

• خانه بروجردی ها خانه ای قدیمی است که در زمان قاجاریه آن هم توسط استاد علی مریم برای همسر یک تاجر ثروتمند ساخته شد.

• حمام سلطان امیر احمد یک حمام عمومی سنتی است که در دوره صفویه ساخته شده و در زمان قاجاریه پس از آسیب دیدن در اثر زلزله بازسازی شده است.

4. معماری ایرانی شیراز

• مسجد نصیرالملک در قرن نوزدهم در زمان حکومت قاجار ساخته شد. این مسجد به نام مسجد صورتی نیز شناخته می شود و با شیشه های رنگارنگ آن قابل تشخیص است. نور از میان رنگ های پنجره به زیبایی روی کاشی های زمین بازتابنده عبور می کند.

• شاه چراغ مسجدی است که مقبره فرزندان امام هفتم، یکی از 12 امام شیعیان که عمدتاً در ایران ساکن هستند، در آن قرار دارد. همچنین به خاطر فضای داخلی براق و خیره کننده اش مشهور است.

• مسجد وکیل در زمان حکومت سلسله زند برای جنوب ایران در نیمه دوم قرن هجدهم ساخته شد و قاجارها بعداً آن را مرمت کردند.

• مسجد جامع یزد یک مسجد جماعت بزرگ به سبک آذری این شهر تاریخی است. ساخت آن احتمالاً در قرن چهاردهم به پایان رسیده است.

• زندان اسکندر مدرسه ای است که قدمت آن به قرن پانزدهم باز می گردد. این نام را به دلیل اشاراتی که در شعری از حافظ، شاعر نامدار پارسی‌نگار آمده است، به خود گرفته است. با این حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که این مدرسه قبلاً سیاه چال اسکندر بوده است.

• خانه فهادان در قرن هجدهم ساخته شده و به هتل موزه تبدیل شده است.

• طاق نما از آجر و گل قدیمی در شهر تاریخی یزد در وجود دارد. نور از سوراخ های سقف می آید.

مکان های ثبت شده توسط یونسکو به عنوان میراث جهانی:

اکنون، برخی از جذاب‌ترین مکان‌های میراث جهانی یونسکو ایران را بررسی می‌کنیم تا درباره ارزش فرهنگی و تاریخی آنها و دلیل انتخاب آنها برای این فهرست معتبر بیشتر بدانیم. از میدان نقش جهان تا شهر باستانی بم، گردشگران می‌توانند در این مکان‌های دیدنی نگاهی جذاب به گذشته تاریخی و حال پویای ایران داشته باشند.

1) میدان نقش جهان

میدان باستانی نقش جهان که به میدان سعید و میدان شاه نیز معروف است در قلب شهر اصفهان قرار دارد. یکی از چیزهایی که نقش جهان را از دیگر نمونه های معماری ایرانی متمایز می کند، وجود واحه مرکزی سرسبزی است که برای طراحی ایرانی غیرعادی است.

2) سمرقند

سمرقند، یک شهر تاریخی غنی، یک مرکز فرهنگی است که در آن مردم از سراسر جهان گرد هم می آیند. سمرقند که در اصل افراسیاب نام داشت در قرن هفتم قبل از میلاد تأسیس شد، اما در زمان سلسله تیموریان، از قرن چهاردهم تا پانزدهم بود که این شهر رونق گرفت. مسجد و مدارس رجستان، مسجد بی بی خانم، مجموعه شاخی زنده، گروه گور امیر و رصدخانه اولوغ بیگ از مشهورترین بناهای دیدنی شهر هستند.

3) مقبره خوجه احمد یساوی

در زمان سلطنت تیمور (تامور)، از سال 1389 تا 1405، روستای یاسی در ترکستان کنونی محل ساخت مقبره خوجه احمد یساوی بود. معماران ایرانی از این ساختار نیمه تکمیل شده برای آزمایش تکنیک های معماری و ساختمانی استفاده کردند که بعداً در شهر مرکزی امپراتوری تیموری در سمرقند اجرا شد. امروزه یکی از چشمگیرترین و به خوبی حفظ شده‌ترین بناهای دوران تیموریان است.

4) ارگ بم

بم شهری کویری در جنوبی ترین منتهی الیه دشت های مرتفع ایران است. در زمان سلطنت هخامنشیان بود که ریشه بم ریشه دوانید. (قرن 6 تا 4 قبل از میلاد). بین قرن‌های هفتم و یازدهم، به دلیل موقعیت مکانی آن در نزدیکی خطوط تجاری قابل توجه، به عنوان یک مرکز عمده نساجی و مرکز تجاری رشد کرد. برخی از قدیمی‌ترین شواهد شبکه پیچیده آبراه‌های زیرزمینی ایران، معروف به قنات، در بم حفظ شده است. ارگ بم معروف‌ترین نمونه شهر استحکامات قرون وسطایی است که با استفاده از روش گل‌چینی بومی ساخته شده است.

سوالات متداول:

گالری:

---

ترجمه و بازنویسی از وبسایت arch2o در تحریریه دفتر فنی مهندسی هنر زمان.